Prostat; mesanenin alt bölümüne yapışık halde bulunan, yaklaşık 20 gram ağırlığında olan şekli kestaneye benzer sadece erkeklerde bulunan bir organdır. Mesanede depolanan idrar, prostatın içinden geçerek idrar yoluna girer. Prostat; içerisinden idrar yolunun başlangıç kısmının geçtiği organdır. Salgıladığı sıvıyı ince kanallar vasıtası ile idrar yolu içine boşaltır. Prostatın sıvısı meninin %20-25 kadarını oluşturmaktadır. Bu sıvı meni içerisine verdiği sıvılarla; meninin sıvılaşmasını, pH özelliğinin devam ettirilmesini sağladığı gibi bilinen-bilinmeyen birçok enzimi ile gebelik oluşmasında etkili olabilmektedir.
Prostatın üç grup hastalığı önemlidir.
- Prostat iltihapları
- Selim prostat büyümeleri
- Prostat Kanseri
Genç erkeklerde prostat bir ceviz büyüklüğündedir, ancak 40 yaşlarının sonunda ve 50 yaşlarının başında prostat büyümeye başlayabilir. Erkeklerin çoğunda bu bir probleme neden olmaz. Bazı erkeklerde prostat büyümesi idrar yoluna baskı yaptığı için idrar yaparken zorluk çekilebilir. Sorunlar arasında gece yarısı idrara çıkmak için yataktan kalkmak ve sık sık idrar yapmak sayılabilir. İdrar akışı eskiye göre yavaşlamış olabilir. İdrar yapmak için zorlanmak gerekir ve idrarın belli başlı kısmı aktıktan sonra hala damla damla idrar gelebilir. Ayrıca kişi idrar yaptıktan sonra idrar kesesinin tamamen boşalmamış olduğu hissine kapılabilir.
Bazı erkeklerde büyüyen prostat ameliyatla küçültülebilir ve normal idrar yapmak mümkün olur. Prostat ameliyatı genelde erkeğin cinsel istemini ve cinsel gücünü etkilemez ama cinsel ilişki sırasında meni idrar torbasına boşaldığı için baba olma yeteneği kaybolur.
Birçok vakada sorunlar prostat büyümesinden kaynaklanır. Bu durum can sıkıcı olmakla birlikte ciddi değildir. Ancak bazen bu belirtiler prostat kanserinin habercisi olabilir, prostat kanseri de başarı ile tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Prostat kanserinin nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Aşırı yağlı gıdalar prostat kanseri riskini arttırabilir, ayrıca ailesindeki erkeklerde prostat kanseri bulunan (baba, erkek kardeş, her iki taraftaki büyükbabalar) kişilerde risk iki kat fazladır. Birden fazla yakın akrabada prostat kanseri varsa risk daha da artar.
Bu şekilde risk grubuna dahil olan erkekler 40 yaşından sonra düzenli olarak prostat muayenesi olmalıdırlar. Prostat muayenesi makattan yapılan bir muayene ve kan testinden ibarettir.
Bu iki hastalık dışında özellikle genç erkeklerde görülen ve prostat iltihabı olarak bilinen bir hastalığı daha vardır prostatın. Sık sık idrar yapmak ve testislerde ve meni boşalırken ağrı duymak prostat iltihabının belirtileri arasındadır. Kolaylıkla tedavi edilebilir.
Prostatın akut iltihapları seyrektir. Mikrobik bir ajanın genellikle kan yolu ile prostat dokusuna yerleşmesiyle veya prostat kanalcıklarından girmesiyle prostat iltihabı oluşabilir. Hastalık çok ağrılıdır, ateşle seyreder ve genel durumu bozar. Uygun antibiyotiklerle tedavisi iltihap apseleşmeye sebep olmuşsa apsenin boşaltılması gereklidir. Prostatın kronik iltihapları daha sıktır. Genellikle 25-50 yaşlar arasında görülür. Bazı mikropların prostat içerisine yerleşmesi ve olayın kronik hal kazanması ile çok çeşitli şikayet ve belirtilere sebep olabilir.
Prostat Belirtileri:
- Sık idrara çıkmak.
- İdrar yaparken ve istirahatle idrar yolunda yanma.
- İdrar yolundan akıntı.
- Boşalma sırasında veya sonrasında ağrı, yanma.
- Büyük abdest hissi, kabızlık.
- Makat, idrar yolu arasındaki bölgede ağrı, yanma.
Prostatın kronik iltihaplarının hem teşhisi hem de tedavisi güçtür. Teşhiste hastalığa sebep olan etkenin bulunması, antibiyotik hassasiyet testlerinin yapılması çok hassas bir işlemdir. Dikkatle yapılmadığında ya etken ajan bulunamamakta ya da bizzat hastalığa sebep olan ajan değil de, dışarıdan bulaşan mikropların üremesiyle yanlış bir etken sebep olarak gösterilebilmektedir.
Kronik prostatit hastalığı düşünülen hastada etkenin izolasyonu ve tanı için özel değerlendirmeler şarttır. Bu amaçla en yaygın kullanılanında; ilk idrar, orta idrar, prostat masaj sıvısı ve son idrarda ayrı ayrı değerlendirme ve kültür yapılmaktadır. Buna alt idrar yolu enfeksiyonlarının lokalizasyon testleri denilmektedir.
Selim Prostat Hiperplazisi (Bph)
Erkeklerde 30’lu yaşların başında histolojik olarak BPH saptanabilir. Hastalığın görülme sıklığı artar ve 80’li yaşlarda %90’lara ulaşır. Prostat büyümesi ve mesane boynu obstrüksiyonuna sekonder semptomlar yaşla birlikte artar ve 70’li yaşlarda erkeklerin ¼’ünde ciddi semptomlar oluşturur.
- Obstrüktif Semptomlar:
Güçsüz idrar akımı,
İdrar yaparken duraksama
İşeme sonunda damlama
İdrar tutamama
Mesanenin tamamen boşalmadığı hissidir. - İrritatif Semptomlar:
Acil işeme hissi,
Sık işeme,
Noktüri,
Ara sıra idrar tutamama,
Ara sıra ıkınmalı işemedir. - Diğer semptomlar:
Kanlı işeme (hematüri)
İdrar yolu enfeksiyonları
İdrar retansiyonu
Böbrek yetersizliği gibi şikayetlerde oluşabilir.
BPH tedavi edilmediği zaman mesane taşları, idrar yolu retansiyonu (tıkanıklık), hidronefroz ve ciddi olgularda böbrek yetmezliğiyle sonuçlanabilir.
Hafif derecede şikayeti olan hastalar dikkatli izlem altına alınabilir. Ancak orta ve ciddi derecede semptomları olanlar belli bir tedaviyi gerektirirler.
Hastalara öncelikle tam idrar tahlili, üre, kreatinine, total psa, serbest psa testleri yapılmalı, radyolojik olarak üriner ultrasonografi, IVP, üriner ct veya prostat MR görüntülemesi uygulanmalıdır.
İdrar akım hızı için üroflowmetri, mesane fonksiyonları için ürodinami ve basınç akım çalışmaları yapılmalıdır.
Bütün bu testler sonucunda hastalar takip, medikal tedavi ve cerrahi grup olarak sınıflandırılır.
Operasyon kararı alındığında, prostatın boyutu ve hastanın genel durumu dikkate alınarak operasyon tipi belirlenir.
- TUİP: Prostatın transüretral insizyonu üretral direnci azaltmak ve işeme semptomlarını geçirmek amacıyla prostatik üretranın insizyonundan ibarettir. Patolojik örnekleme imkanı vermez.Prosedür küçük prostatlılarda etkindir. Postoperatif bir gün yatış süresi vardır.
- TUR (P): Transüretral yolla prostat rezeksiyonudur. Orta büyüklükteki 40-100 gram prostatlarda tercih edilir. Patolojik örnekleme imkanı verir. Ameliyattan sonra sonda takılır ve hastanın hastanede kalış süresi 3-4 gündür.
- Plazmakinetik TUR (P): büyük volümlü prostatlarda tercih edilir. Patoloji alınması yapılabilir. Kanama olasılığı TUR (P)’ye göre daha azdır. Sonda takılır ve hasta 1-2 gün hastanede kalır.
- Greenlight TUR(P): Laser yardımıyla prostat volümünün vaporizasyonu (buharlaştırma) tekniğidir. Her boyutta prostatta yapılabilir. Tek dezavantajı patolojik örnek alınamamasıdır. Kanama minimaldir. Ameliyat sonrasında sonda her zaman takılmaz. Hasta bir gün sonra evine gidebilir.
- Açık Prostatektomi: 150 gram ve üzeri boyuttaki prostatlarda tercih edilir. PSA değerinin normal olması veya iyi huylu büyüme varlığının patolojik olarak ispatlanmış olması gerekmektedir. Bu koşullar altında açık prostatektomi suprapubik veya retropubik olarak yapılabilir. Ameliyat sonrasında 5-7 gün sonda takılı kalır. Hastanın iyileşme süresinin yaklaşık 7 gün olması ve kanama olasılığı fazla oluşundan dolayı bu operasyon tipinin yapılma sıklığı gittikçe azalmaktadır.
Mesane (idrar torbası); karnın alt bölümünde içi boş bir organdır, böbreklerde kanın süzülmesi sonucunda oluşan idrarı biriktirir. İdrar mesaneye üreter adı verilen iki tüp aracıyla geçer. Mesanede biriken idrar belli hacme ulaştığında işeme yoluyla atılır. Yani mesane idrar birikimini ve atılmasını sağlayan dinamik.bir organdır. Mesaneni dolup boşaldıkça hacminin değişmesine yarımcı olan detrusor isimli kas tabakası vardır. İdrar mesaneden dışarıya üretra adı verilen bir tüp aracığıyla atılır.
Sadece mesane yüzeyinin iç katmanına sınırlı kansere; yüzeyel tümör denir. pTa, pT1 ve pTIS olarak sınıflanır.
Mesane kanserinin tedavisi, hastanın evresine, derercesine, hastanın genel durumuna ve diğer faktörlere göre değişir. Mesane tümörü olan kişiler, ürolog, onkolog ve radyasyon onkoloğu olan bir takım tarafından tedavi edilmelidir.
Basit Kistler:
RCC’nin en sık görülen belirti ve bulguları makroskopik ve mikroskobik hematüri , karın ve böğür ağrısı ve palpabl bir abdominal kitleden ibarettir. Metastatik hastalıklı kişiler akciğer ve kemik metastazları semptomları dispne, öksürük veya kemik ağrısıyla başvurabilir.
Genellikle kadınlarda görülen idrar deliğinin hemen içerisinde veya dışında oluşan fizik muayenede görülebilen kitlelerdir.
Böbreğin idrar havuzunun genişlemesi olarak düşünülse de hidronefroz; aslında üreter, mesane ve hatta üretra patolojileri sonucunda da oluşabilir. Üreter genişlemesi de iştirak ettiğinde hidroüretronefroz diyebiliriz.
Basit bir ultrasonografi ile hidronefroz tanısı konulabilir. Obstrüksiyonun yerini saptamak için üriner BT, üriner MR ve İVP tetkikleri gerekebilir. VUR tanısını koymak için sistogram, UPJ darlığı tanısı için se diüretikli DTPA sintigrafi testleri yapılabilir.
Hidronefroz derecelendirmesinde 1-2-3-4 sistemi kullanılır. Grade 4 hidronefroz son aşamada böbrek şişliği demektir ve bu durum aciliyet arzeder.
